بررسی تأثیر غلظت‌های متفاوت KH2PO4 بر میزان بیان ژن‌های UGT85C2 و KO و برخی خصوصیات بیوشیمیایی گیاه Stevia rebaudiana bertoni

استویا با نام علمی Stevia rebaudiana bertoni یک شیرین‌کننده طبیعی است که از قند شیرین‌تر بوده، با این حال میزان کالری آن صفر می‌باشد و می‌تواند برای بیماران دیابتی استفاده شود. شیرینی این گیاه به دلیل گلیکوزیدهای انباشته شده در برگ آن است. ریبادیوساید A تا F و استویوساید ترکیب‌های اصلی استویا هستند. ژن‌های KO وUGT85C2 دو ژن مهم در مسیر بیوسنتز استویول و استویول‌مونوساید هستند که پیش‌ساز سنتز سایر گلیکوزیدهای استویا می‌‌باشند. به‌دلیل جوانه‌زنی ضعیف بذر استویا، کشت بافت سریع‌ترین روش برای تکثیر این گیاه است. بنابراین، بهینه سازی ترکیب محیط کشت غذایی، برای افزایش تولید مواد مؤثرره داروئی در گیاه استویا ضروری است. در این مطالعه، تأثیر محیط MS حاوی غلظت‌های مختلف نمک KH2PO4 (0، 25/4، 5/8، 17 و 34 میکرومولار) بر روی بیان ژن‌هایKO وUGT85C2 به روش RT-PCR نیمه‌کمی و نیز ظرفیت آنتی-اکسیدانی و میزان قندهای محلول گیاه استویا بررسی گردید. نتایج تجزیه واریانس داده‌ها نشان‌دهنده اختلاف معنی‌دار بین تیمارها در سطح 01/0 بود. مقایسه میانگین تیمارها با روش LSD در سطح 05/0 نشان داد که ژن‌های UGT85C2 و KO به ترتیب در غلظت‌های 25/4 و 17 میکرو-مولار KH2PO4 بیشترین افزایش بیان را داشتند. همچنین گیاه استویا در غلظت 34 میکرومولار KH2PO4 بالاترین میزان قند محلول و بیشترین فعالیت آنتی‌اکسیدانی را دارا بود. به‌طورکلی با توجه به نتایج این آزمایش به‌نظر می‌رسد که KH2PO4 می‌تواند باعث افزایش تولید کل قندهای استویا بشود اما تأثیر آن بر روی گلیکوزیدهای مختلف، یکسان نیست و احتمالاً نسبت گلیکوزیدهای مختلف در این گیاه را تغییر می‌دهد.